Wat als we met terugdringen van achterstanden op de arbeidsmarkt zouden omgaan zoals in Zuid-Afrika?

Weblogbericht | 10-10-2024 | Richard Lennartz

Ik lees er van alles over

Vaak gaat het over de afschaffing van de Apartheid. Hoe Deep Democracy (Een aanrader om je erin te verdiepen! Ik pas technieken vaak toe.) heeft geholpen mensen met een etnische en culturele diversiteit beter samen te laten leven. Over de armoede die er nog steeds is. Over hoe Zuid-Afrika de Russen nog steeds steunt. En het verloren decennium onder Zuma, terwijl het toch een relatief erg welvarend land is.

Maar nooit over inkoop

Niet dat ik me kan herinneren in elk geval.

Ik had er wel een beeld bij

Gebaseerd op alle verhalen over Zuid-Afrika kreeg ik het beeld dat de Apartheid formeel niet meer bestond. Feitelijk maakt de koloniale elite nog wel steeds voor een belangrijk deel de dienst uit. Mijn beeld was ook dat het realiseren van sociale doelstellingen - zoals zorgen dat achtergestelde groeperingen werk krijgen - geen plek heeft in de inkoop. Mijn beeld strookte ook helemaal niet met het idee dat een basisregistratie met kenmerken van mensen en bedrijven helpt bij het bepalen in welke mate je sociale doelstellingen realiseert.

We kunnen wel leren van hun verplichting dat wel te doen, en dat een basisregistratie daarbij helpt

Daar kwam ik achter tijdens een tweejaarlijkse conferentie en workshop van IRSPP.  Daar waren vertegenwoordigers uit Zuid-Afrika aanwezig die mij vertelden dat mijn beelden nu nog wel deels kloppen, maar binnenkort in grotere mate niet meer.

Wat kunnen we dan leren?

Achterstand tot arbeidsmarkt onderdeel van de gunning

Zuid-Afrika schrijft voor hoeveel punten je maximaal mag geven voor prijs en hoeveel voor andere elementen. Het schrijft ook voor hoeveel van de punten voor die andere elementen moeten gaan over aan het werk helpen van mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. De wet staat op het punt van invoeren. Wij kennen de verplichting om boven bepaalde drempels een bepaald bedrag aan social return te realiseren. Daarbij kan het gaan om de mensen die het werk doen en/of die de benificial owners zijn.

Kunnen we een keer verkennen of er mogelijkheden zijn om (organisaties van en met) mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt op vergelijkbare wijze onderdeel van de gunning te laten zijn?

Registratie van de groep die bepalend is voor de achterstand

Waarschuwing: hier volgt gevoelige inhoud. De tekst is geschreven om een realistisch beeld te schetsen van de situatie in Zuid-Afrika. Ik wil hier niemand mee kwetsen of beledigen. Don't shoot the messenger, please.

Hoe bepalen ze dat in Zuid-Afrika? Iedereen die werkt, heeft een basisregistratie waarin kenmerken staan die relevant zijn voor het bepalen van de positie op de arbeidsmarkt. In die registratie staat onder andere de etnische afkomst. Dus niet alleen de nationaliteit, maar echt de afkomst. Denk aan termen waarin de afkomst en huidskleur van een persoon in de benaming zit. Bij het inschrijven op een aanbesteding moet je als aanbieder die feitelijke en verifieerbare informatie gebruiken. Geen mooie verhalen, geen aanbiedingen met teksten `langs het randje'. Gewoon feitelijk en meetbaar.

Kunnen we een keer verkennen of er binnen alle AVG-eisen en (zeer slechte) ervaringen met registraties bij de Belastingdienst (Toeslagenaffaire) toch veilige mogelijkheden zijn?

Ik denk dat als we feitelijke registratie en feitelijk uitvragen onderdeel laten zijn van de gunning, we mogelijk sneller en meer sociale gelijkheid kunnen creëren. Ik besef dat dit geen quick fix is. Net zoals veel fundamentele zaken, zoals zure regen, gat in de ozonlaag en een klimaatramp niet met quick fixes op te lossen zijn.

Veel open mind gewenst!

Richard